ЗГМ weekend мэргэжлийн сэтгэлзүйчидтэй хамтран зөвлөгөө өгч байна. Энэ удаагийн дугаарт “Урамтай гэр бүл” хөтөлбөрийн удирдагч сэтгэлзүйч Ч.Одончимэг уншигчдаас ирсэн асуултад дараах хариулт өглөө. Хэрэв танд гэр бүл болон сэтгэл зүйн тулгамдсан асуудал байвал манай сонинд хаяглан ирүүлээрэй.
ГЭР БҮЛД НЬ АСУУДАЛ ГАРВАЛ ХҮҮХЭД “НАДААС БОЛЛОО” ГЭЖ ӨӨРИЙГӨӨ БУРУУТГАДАГ
-Би 30 настай, хүү маань дөрөв хүрсэн. Нөхөр бид хоёр сүүлийн жилүүдэд үргэлж үл ойлголцож, хэрүүл салахаа болилоо. Тиймээс салахаар шийдээд байсан боловч би саяхан жирэмсэн болсноо мэдсэн, мэдээж нөхрийн минь хүүхэд. Гэхдээ энэ тухай нөхөртөө хэлээгүй төдийгүй хүүхдээ төрүүлэх бодолгүй байна. Би яасан нь дээр вэ?
- Хоёулаа хамтран ярилцаж шийдвэрээ гаргасан хэдий ч дахин нэг бодож үзэхийг зөвлөе. Гэрлэлтээ цуцлуулснаар нийгэмд хүлээсэн үүргээ хэрхэн орхигдуулах болон хүүхдэд тань хэрхэн нөлөөлж болох талаар бодож үзэх хэрэгтэй. Бага насны хүүхдүүд эцэг эхээсээ эрэгтэй эмэгтэй хүмүүсийн ялгаатай төсөөллийг тусгаж авахын зэрэгцээ, хэрхэн дотносдог, хэрхэн сайн харилцаатай байдаг, асуудлыг шийдвэрлэхэд хэн нь ямар байр суурьтай байгаа, ямар зан үйл илэрч буйг харж суралцаж байдаг юм. Мөн гэр бүлд нь ямар нэгэн асуудал гарвал “надаас болсон” гэж ойлгох нь бий. Бага насны хүүхдийн суурь хэрэгцээ хангагдаагүй тохиолдолд насанд хүрсэн үедээ бэлгийн харилцааны алдаатай төсөөлөл, хандлага бий болох, бусадтай ойлголцох харилцааны ур чадвар сулрах, уур бухимдлаа байнгын зөрчлөөр илэрхийлэх, өөрийгөө хянах хэм хэмжээ алдагдах, өөрийн болон бусдын өмнө хүлээсэн үүрэг хариуцлагаа ухамсарлахгүй байх гэх мэт сөрөг үр дагавар гарч болзошгүй тул хамтдаа дахин ярилцаж зөв шийдвэрт хүрэх нь чухал. Жирэмсэн болсноо хэлэхгүй байна гэдэг буруу. Хүүхэд хоёр талын оролцоотойгоор үүсэн бий болдог тул үүрэг хариуцлагаа ижил тэгш оролцоотойгоор үүрэх нь зөв.
ДОНТОГЧ ХҮН ДОНТСОНОО МЭДДЭГГҮЙ
-Би 17 настай, арваннэгдүгээр ангид сурдаг. Хичээл эхлэхэд багш утас хурааж,тарахад өгдөг болохоор хичээлдээ анхаарч чадахгүй байна. Учир нь утсанд юу ирж байгаа бол гэж байнга боддог бөгөөд зарим мэдэхгүй зүйлээ интернэтээс харах зэрэг хэрэг болдог. Үүнийг томчуудад яаж ойлгуулах вэ?
-Монгол Улсын Үндсэн хуульд зааснаар хүн бүр суурь боловсролыг үнэ төлбөргүй эзэмших эрхтэй шигээ заавал сурч боловсрох үүрэгтэй байдаг. Тиймээс өөрийн эрх үүргийн хүрээнд аливаа нэгэн албан байгууллага, сургуулийн дотоод дүрэм журмыг дагаж мөрдөх нь зүй ёсны хэрэг. Нийгмийн хэм хэмжээнд захирагдаж амьдрах нь ирээдүйд хэрэгтэй. Мөн донтолт гэдэг бол хүн ямар нэгэн зүйлээс нас, хүйс, боловсрол хамаарахгүйгээр хараат байдалд орохыг хэлээд байгаа юм. Тухайн эд зүйлс таны хувьд амьдралын чухал зүйл болсон мэт санагдаж байвал донтолт аль хэдийн эхэлсэн байна гэсэн үг. Хамгийн харамсалтай нь, донтогч өөрөө үүнийгээ үл мэддэгт гол учир нь байгаа юм. Тиймээс сэтгэлзүйчээс зөвлөгөө авахыг зөвлөе.
МАНАЙХ, ТАНАЙХ ГЭСЭН ТАЛЦЛЫГ ЭРТХЭН ЦЭГЦЭЛ
-Нөхөр бид хоёр гэр бүл болоод удаагүй бөгөөд бидэнд ямар нэг үл ойлголцол гардаггүй байлаа. Гэтэл хадмууд хэт их оролцож, үл ойлголцол бий болгоод байна. Нөхөр үүнийг ойлгохгүй, намайг зэмлэж, “тэвчихээс аргагүй” хэмээж байгаа нь цөхрөлд хүргээд байна. Яаж хадмуудаа хол байлгах вэ?
- Эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс өөр хоорондоо ойлголцохдоо үргэлж асуудалтай тулгардаг нь тэдний сэтгэл зүйтэй холбоотой. Эрэгтэй хүмүүс өөртөө итгэлтэй, түрэмгий, аз туршсан, бие даасан байхыг илүүд үздэг. Тиймээс эр нөхөртөө өрх гэрийнхээ хариуцах ёстой үүрэг хариуцлагыг нь бүрэн үүрүүл. Эр хүн өөрийн үүрэг хариуцлагаа ухамсарлаад эхлэхээр амьдралд илүү хариуцлагатай, гэр бүлдээ халамжтай болж, анхаарал хандуулж эхэлдэг. Хадмуудтай ойр, хол байх нь та хоёрын хамтын шийдвэр. Тухайн хүний гэр бүлийг хүндэлснээр буцаад тэр хүн таны гэр бүлийг илүү хүндлэх болно. Тиймээс эхлээд аль болох дасах гээд оролдоод үзэх хэрэгтэй. Манайх, танайх гэсэн талцлыг эртхэн цэгцлэхийг зөвлөж байна. Өөрийнхөө гэр бүлийг адилхан нөхөртөө мэдрүүлж болох юм. Ингэснээр нөхөр тань “надад хэцүү байхад эхнэрт минь ямар хэцүү байсан бол” гэж бодох болно.
ЭЦЭГ, ЭХТЭЙГЭЭ УДААН АМЬДАРВАЛ БЭЛЭНЧЛЭХ СЭТГЭЛГЭЭТЭЙ БОЛНО
- Би 30 нас хүртлээ эцэг, эхтэйгээ хамт амьдарсан. Энэ нь эрчүүдийн сэтгэл зүйд муугаар нөлөөлдөг гэх юм.
- Эцэг, эхтэйгээ хамт удаан хугацаанд амьдарсан гээд тухайн хүний сэтгэл зүйд ямар нэгэн өөрчлөлт гарахгүй. Гэхдээ 20-30 насны хүмүүс эцэг эхтэйгээ хамт удаан амьдарвал бие даах чадвар сулрах, бусдын өмнө хүлээх үүрэг хариуцлагаа ухамсарлах нь багасах, аливаа зүйлийг бэлэнчлэх гэх мэт сөрөг талтай болдог. Тиймээс аав, ээжээсээ тусдаа амьдарч өөрийгөө чадавхжуулах хэрэгтэй. Эрэгтэй хүн өрх толгойлж, гэр бүлтэй болсон үедээ эр хүн болж төлөвшиж өөрийн үүрэг, хариуцлагаа илүү ухамсарлаж ойлгодог. Монголчууд хүүхдүүдээ ганцааранг нь амьдруулахгүй, гэр бүл болтол нь хамт байдаг нь гэр бүл салалт, биеэ авч явах чадваргүй болох зэрэгт нөлөөлж байна.
ХОТОД АЖИЛЛУУЛАХГҮЙ ГЭСЭН ШАЛТГААНЫГ ТОДРУУЛАХ ХЭРЭГТЭЙ
-Би саяхан сувилагч мэргэжил эзэмшиж, сургуулиа төгссөн юм. Аав, ээж минь хөдөө байдаг болохоор хөдөө ирж ажилд ор, хотод байлгахгүй гэсэн. Би хотод ажиллахыг хүсдэг бөгөөд ажлын байраа ч олчихсон. Хэчнээн учирлаж, гуйгаад ч намайг ойлгохгүй юм. Гэрийнхэндээ өөрийгөө яаж ойлгуулах вэ?
- Энэ бол мэдээж бие хүний онцлогтой холбоотой асуудал. Бие хүн болон төлөвшихөд эцэг эхийн асрамж халамжаас чөлөөлөгдөхийг хүсэж, найз нөхөд, үе тэнгийнхэнтэйгээ илүү ойр дотно байхыг хүсэж эхэлдэг. Энэ нь мэдээж нийгмийн өмнө хүлээсэн үүрэг хариуцлагыг нэмэгдүүлэхээс гадна өөрийгөө илүү таньж мэдэхэд тустай. Гэвч эцэг, эх тань ямар учир шалтгааны улмаас хөдөө ажиллахыг илүүд үзэж буйг асууж ойлголцсон нь дээр. Орон нутгаа хөгжүүлэн цэцэглүүлж, чадвартай мэргэжилтэн болж улс орныхоо хөгжил цэцэглэлтэд хувь нэмрээ оруулж болох тухай бас бодож үзэж болно. Мөн хот суурин газар сууршин амьдрах нь ямар давуу талтай, хэрхэн өсөж хөгжих бололцоотой вэ гэдгийг эерэг хандлагаар хэлж ойлгуулсан нь дээр гэж зөвлөх байна.
ИЛЭН ДАЛАНГҮЙ БАЙНА ГЭДЭГ ГЭР БҮЛИЙН ХОСУУДЫН ХАРИЛЦААНД БАЙДАГГҮЙ ЗҮЙЛ
-Эхнэр, нөхөр бие биедээ илэн далангүй, нэг нэгнээ ойлгож ярилцдаг байсан бол гэр бүлээс гадуурх харилцаа хэзээ ч бий болохгүй гэх юм. Энэ үнэн үү?
-Гэр бүлээс гадуурх харилцаа зөвхөн ярилцах, илэн далангүй байхаас хамаардаггүй. Илэн далангүй байна гэдэг гэр бүлийн хосуудын харилцаанд байдаггүй зүйл. Илүү их ярилцаж байгаа тул гэр бүлээс гадуурх харилцаа байхгүй байна гэж ойлгож болохгүй. Хүн бүрт өөрийн гэсэн орон зай, үнэт зүйл, нууц, дагаж мөрддөг хэм хэмжээ байдгийг ойлгож ухаарах хэрэгтэй. Аливаа хувь хүн өөрийн цогцлоон буй гэр бүлийнхээ үүрэг хариуцлага, үнэт зүйлсээ ойлгож ухамсарласан үед гэр бүлээс гадуур харилцаанд орохгүй байх магадлал өндөр байдаг. Эхний гурван жилд хосуудын харилцаа илэн далангүй, илүү ойлголцож чаддаг. Түүнээс цааших хугацаанд хэлсэн хэлээгүй ойлгоно гэсэн хандлагатай болж эхэлдэг. Тиймээс аль болох шийдвэр гаргах түвшинд ярилцах хэрэгтэй.
Г.Санжааханд
Засгийн газрын мэдээ